لزوم بررسی جامع سیل گلستان و درس‌های آینده

پایگاه رهنما :

«مرتضی نجفی‌قدسی» فعال رسانه‌ای‌، در یادداشتی با پرداختن به موضوع سیل اخیر در استان‌های شمالی، نوشت:

«وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَیْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ» (سوره حج آیه 5)، و زمین را در فصل زمستان خشک و مرده می‌بینی، پس آنگاه که باران را بر آن فرو فرستیم، آن زمین مرده زنده می‌شود و هر نوع گیاه و نهال زیبا و بهجت‌انگیز از آن می‌روید.

در بسیاری از آیات قرآن، آمدن باران از آسمان به عنوان جلوه‌ای از رحمت پروردگار جهت حیات زمین و رویش گیاهان و طبیعت زنده و سرشار از نعمت‌های الهی برای استمرار زندگی همه مخلوقات است که فرمود: « و جَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کلَّ شَیءٍ حَی» (سوره انبیاء آیه 30)یعنی به وسیله آب هر موجودی را زنده نگه داشتیم.

اما اگر می‌بینیم این آب باران تبدیل به سیل ویرانگر می‌شود، این به مدیریت غلط ما برمی‌گردد چرا که طبیعت در تسخیر انسان است و قرآن می‌فرماید:‌ «وَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعاً مِنْهُ» (سوره جاسیه آیه 13). یعنی آنچه که در آسمان‌ها و زمین است را خداوند در تسخیر شما قرار داد،  پس این ما هستیم که باید پیش‌بینی بحران‌های زیست‌محیطی را داشته باشیم، در حریم رودخانه‌ها، مسکن نگزینیم، برای مهار آب‌های روان و استفاده مطلوب از آنها برنامه‌ریزی و مهندسی کنیم و این موضوعات امری روشن و بدیهی است.

* یک استان سیل‌زده بدون استاندار!

اساساً‌ یک استاندار که بالاترین مقام اجرایی در هر استان است باید تمام خطرات و حوادث ناگوار طبیعی را پیش‌بینی کند و از ظرفیت‌های موجود در آن استان برای پیشگیری از وقوع حوادث غیرمترقبه استفاده کند و مانند یک نگهبان نباید خواب و استراحت داشته باشد، چرا که مسئولیت  جان و مال میلیون‌ها انسان را به او سپرده‌اند و اگر او بی‌کفایتی کند چقدر نفوس از بین می‌رود و مسلماً اگر کسی تعهد و مسئولیت انسانی و اسلامی داشته باشد، در چنین جایگاهی هیچگاه فرصت تفریح و مسافرت شخصی و آن هم طولانی‌مدت به کشورهای خارجی را نخواهد داشت و همه این رفتارها از سر بی‌مسئولیتی و بی‌تفاوت بودن نسبت به سرنوشت مردم مظلوم، ضعیف و ناتوان است.

امیرالمؤمنین علی (ع) در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «اعلم یا رفاعه، ان هذه الاماره امانه فمن جعلها خیانة‌ فعلیه لعنت‌الله الی یوم‌القیامة و من استعمل خائنا فان محمد (ص) بریء منه فی‌الدنیا و الاخرة» حضرت امام علی (ع)‌در نامه‌ای به رفاعه که قاضی و فرماندار آن حضرت در اهواز بود، مرقوم داشتند که ای رفاعه بدان که این فرمانروایی و مسئولیت امانت است و اگر کسی این امانت را سبب خیانت قرار داد، پس لعنت خداوند تا روز قیامت بر اوست و حضرت محمد (ص) از چنین کسی در دنیا و آخرت بیزار است!‌

یکی از وجوه خیانت در مسئولیت این است که کسی توانایی پست و سمتی را نداشته باشد ولی با لابی‌گری درصدد اخذ مسئولیت باشد، مثلاً علم و تخصص در رشته مدیریتی مورد نظر را نداشته باشد و قبول مسئولیت کند، خائن است و به مردم خیانت کرده است یا مثلاً اگر مریض‌الحال است و به لحاظ جسمی توانایی رسیدگی به امور مردم را ندارد و باید پیوسته در استراحت باشد، یا فرضاً مشکلات خانوادگی یا گرفتاری‌هایی که مخل ادای وظیفه اوست را دارد، اگر قبول مسئولیت کند،‌خیانت است. حال با این شرایط ببینید چقدر از مدیران باید از کارها برکنار شوند و یکی از دلایلی که به خصوص در بخش‌های اقتصادی مشکل داریم به واسطه وجود مسئولان غیرمرتبط، ناصالح و نالایق در مصدر امور است.

* رونق تولید با مدیران دلسوز و روحیه جهادی محقق می‌شود

سال 1398 سال بسیار مهمی است و همانطور که رهبری معظم انقلاب در پیام نوروزی و در بیانات اولین روز سال نو در حرم مطهر رضوی (ع) اشاره فرمودند امسال باید رونق تولید حاصل شود تا ان‌شاءالله رونق اقتصادی و افزایش اشتغال و همچنین افزایش ارزش پول ملی را در پی آن داشته باشیم. طبیعی است برای تحقق چنین امری برنامه‌ریزی مسئولان دولتی و عملکرد استانداران در استان‌ها بسیار حائز اهمیت است و آنان باید برای تحقق منویات رهبر خردمند و فرزانه‌مان تمام تلاش خود را به کار گیرند تا ان‌شاءالله بر نقشه‌های دشمنان فائق آییم و این مهم امکانپذیر نیست مگر با وجود مدیران متعهد، متخصص، با انگیزه، صادق، صالح و خستگی‌ناپذیر که با روحیه جهادی و بسیجی به فکر خدمت به مردم، نظام و کشور باشند والا مسلماً با وجود مدیرانی که در زندگی‌های اشرافی غوطه‌ور هستند و فرزندانشان در خارج از کشور مشغول تحصیل و در حقیقت مقدمات دو ملیتی خود را فراهم کرده‌اند و یا در سودای تابعیت کشورهای بیگانه و سکونت در خارج از کشور هستند، چنین افرادی هیچگاه دلسوز مردم نخواهند بود و در مواقع خطر و بحران در غیبت هستند.

از اینکه جناب آقای جهانگیری معاون اول ریاست جمهوری، استاندار گلستان را برکنار کردند تشکر می‌کنیم اما واقعیت این است که بسیاری از مسئولیت‌ها بر اساس شایستگی‌ها سپرده نشده است و بر اساس روابط و لابی‌گری‌ها تعیین شده که عدم کارایی خود را در چنین بحران‌هایی به خوبی نشان می‌دهند.

در بسیاری از کشورها به محض آنکه حادثه‌ای بسیار کوچک‌تر از سیل گلستان و مازندران رخ می‌دهد، سران آن کشورها بلافاصله سفرهای مهم خارجی خود را نیمه‌تمام می‌گذارند و به کشور خود بازمی‌گردند و جلسه فوق‌العاده و اضطراری هیأت دولت را تشکیل می‌دهند و بحران به وجود آمده را مدیریت می‌کنند، اما در استان گلستان با اینکه کارشناسان از دو هفته قبل وقوع سیل را هشدار داده بودند، مسئول ارشد این استان از مدتی پیش در مسافرت خارجی بود و تا چند روز بعد از سیل نیز به کشور بازنگشت، انگار که این استان اصلاً  استاندار ندارد و بقیه مسئولان هم بعد از آنکه عمق فاجعه در فضای مجازی و رسانه‌ای منتشر شد و وجدان عمومی جامعه به کمک و تحرک افتاد، آنها هم در پشت سر مردم به همدردی پرداختند و یا وعده‌هایی برای کمک به جبران خسارت دادند اما این ماجرا ثابت کرد که بین مردم و بسیاری از مسئولان فاصله عمیقی است و آنان متأسفانه از گرفتاری‌های جامعه و مردم درک روشنی ندارند و یا خود را به بی‌خیالی می‌زنند!

البته یک قاعده کلی است و آن اینکه معمولاً افرادی که لیاقت و شایستگی مسئولیتی را دارند دنبال کسب پست‌ها و مدیریت‌ها نیستند و چنین افرادی را باید کشف کرد و با اصرار از آنها خواست تا بلکه مسئولیتی را بپذیرند و بالعکس کسانی که بی‌لیاقت هستند، چون از اول در فکر سوء‌ استفاده از منصب و جایگاه مدیریتی خود هستند تلاش وافر دارند تا با لابی‌گری پست و سمتی را اخذ کنند و بر خر مراد سوار شوند!

* خاطره‌ای از مسئولیت‌پذیری استاد پرورش در وزارت آموزش و پرورش

مرحوم استاد سیدعلی‌اکبر پرورش وقتی به وزارت آموزش و پرورش رسیدند به بنده فرمودند: به خدا قسم من نمی‌خواستم این مسئولیت را بپذیرم تا اینکه شهید بهشتی، شهید باهنر و شهید رجایی به من تکلیف کردند و من مجبور شدم مسئولیت وزارت آموزش و پرورش را بپذیرم والا اگر مرا مخیر بگذارند سر سوزنی وزارت را بر معلمی در کلاسی در دورترین نقطه کشور مانند ابرقو ترجیح نمی‌دهم!

چنین وزیر الگوست و در خدمت به مردم خالصانه عمل می‌کند و شب و روز نمی‌شناسد و تا آخر عمر هم از همان حقوق ناچیز بازنشستگی معلمی استفاده می‌کرد و هیچگاه در فکر تکاثر طلبی و ازدیاد اموال خود نبود بلکه همه‌آش به فکر رشد و صلاح کل دانش‌آموزان و جامعه فرهنگی کشور بود، او هیچ سفارشی را از مقامی و یا مسئولی قبول نمی‌کرد و می‌گفت: همه در برابر قانون یکسان هستند و حتی برای نزدیک‌ترین افراد خود هم حاضر به پارتی‌بازی در انجام کاری نبود، ما برای اداره صحیح امور جامعه امروزه به چنین مدیرانی شایسته، دانشمند، با اخلاص و دلسوز نیازمندیم.

* لزوم بررسی جامع سیل استان گلستان

به هر حال باران رحمت الهی است که خوشبختانه بعد از این همه خشکسالی‌ها بر کشورمان باریدن گرفته و حتی همین جنگل‌های شمال نیز کم کم از بی‌آبی در حال از بین رفتن بود گر چه بسیای از عوامل سودجو سالیانی طولانی به تخریب جنگل‌ها افتادند و با بریدن درختان کهن و صاف کردن جنگل‌ها زمینه وقوع سیل‌ها را فراهم کردند و باید در بررسی جامع سازمان محترم بازرسی کل کشور نسبت به سیل استان گلستان همه قصورات و تقصیرات احصا شود و به اطلاع مردم هم برسد تا ان‌شاءالله امیدواری مردم به دستگاه قضا بیشتر شود و مسئولان بی‌لیاقت و خیانتکار هم بدانند نهادی مواظب اعمال و رفتار آنهاست و به میزانی که مجرم باشند در پیشگاه قانون و قوه قضائیه باید پاسخگو باشند.

بنده بر این باورم که در این شرایط تحریم اقتصادی خدای متعال به جبران آن باران رحمتش را بر ما بسیار بیشتر از گذشته نازل کرده و این باران‌های پی در پی در پهنای ایران‌زمین قطعاً عنایت الهی است و هرگاه خدا بخواهد بشارتی را به ملتی بدهد برای آنها باران می‌فرستد «‌وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ یُرْسِلَ الرِّیَاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِیُذِیقَکُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَلِتَجْرِیَ الْفُلْکُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» (سوره روم، آیه 46) یعنی از آیات و نشانه‌های پروردگار آن است که ابرهای باران‌زا را می‌فرستد تا به ریزش باران مژده دهند و به این وسیله از رحمتش به شما بچشاند و در پرتو این بارش‌ها کشتی‌ها به جریان افتاده و شما بتوانید فضل و نعمت‌های الهی را جست‌وجو کنید کنایه از آنکه از مواهب مادی آن بهره‌مند شوید و خدا را شکرگذار باشید.

اساساً یکی از راه‌های یاری مؤمنان توسط پروردگار به وسیله همین نزول باران است و مکرر در قرآن کریم به آن اشاره رفته است و لذا دعا هنگام باران ان‌شاءالله مستجاب می‌شود و فقط باید قدری خودمان را جمع کنیم و طوری سرزمین‌هایمان را مدیریت کنیم تا بتوانیم بیشترین آب را پذیرا باشیم و این بارش رحمت الهی را که بر ملت و  کشور ما وزیدن گرفته تبدیل به نقمت نکنیم.

* خداوند باران را سیلابی نمی‌فرستد!

در حدیثی از امام سجاد (ع) آمده است،‌که فرمودند:‌«خداوند باران را از آسمان نازل می‌کند تا به تمام قله‌های کوه‌ها و تپه‌ها و گودال‌ها و تمام نقاط مرتفع و هموار برسد و آن را دانه دانه، نرم، پی در پی، گاه به صورت دانه‌های درشت و گاه قطره‌های کوچک قرار داده تا کاملاً در زمین فرو رود و زمین سیراب شود و باران را به صورت سیلاب نفرستاد تا زمین‌ها و درختان و مزارع و میوه‌های شما را خراب کند.»

پس بنابر این اگر سیلابی رخ می‌دهد به خاطر دستکاری ما در طبیعت است چرا که به جنگل‌ها تعدی کرده و چوب آنها را  غارت کردیم،‌ خاک دشت‌ها و زمین‌ها را فرسایش دادیم، در مسیر رودخانه‌ها ویلاسازی و موانع ایجاد کردیم و خلاصه به خاطر سودجویی‌ها و منفعت‌طلبی‌های شخصی دخالت‌های غیر علمی و غیر صحیح در اکوسیستم طبیعت انجام دادیم و بعد از این همه خرابی‌ها در کوه‌ها و جنگل‌‌ها برای برون‌رفت احتمالی آب‌ها هم  چاره جدی نمی‌کنیم و آن وقت نتیجه‌اش این می‌شود که یک شهری و ده‌ها روستا به زیر آب می‌رود و مردم از همه هستی خود ساقط می‌شوند، به راستی مقصر این فجایع کیست؟!

طبق قول امام سجاد (ع) خداوند باران را به وسیله سیل نمی‌فرستد، بلکه درست می‌فرستد، ولیکن ما این چرخه را خرابش کرده‌ایم، لااقل بیاییم خطر را پیشگیری کنیم تا  دگربار شاهد این فجایع دردناک و خانمان‌برانداز نباشیم و لازمه‌اش رسیدگی جدی و علمی به این موضوع است تا از رهگذر این حادثه تلخ و ناگوار درس‌های عملی بگیریم و همیشه ظرفیت پذیرش باران رحمت الهی را داشته باشیم. «فَانْظُرْ إِلَىٰ آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ کَیْفَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ إِنَّ ذَٰلِکَ لَمُحْیِی الْمَوْتَىٰ ۖ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» والسلام.